Rutte of Wilders

Geert Wilders en Mark Rutte hebben lol bij de opname van het Jeugdjournaal in de verkiezingstijd in 2012.

We zitten in het hart van het 15-jarige kreefttijdperk en de aankomende Tweede Kamerverkiezing gaat over het thema van kreeft: de bezieling van de familie. In politieke termen is dit de identiteit van Nederland. Door alle veranderingen sinds de jaren zestig van de vorige eeuw – individualisering, ontzuiling, secularisering, immigranten, vreemdelingen, Europese Unie, globalisering – is de Nederlandse identiteit verwaterd en voelen veel Nederlanders zich niet meer thuis in hun eigen land. In dit kreefttijdperk (2005-2020) moeten we op een gevoelsmatige wijze onze identiteit weer vastleggen door onze waarden op te poetsen en grenzen te stellen. Kreeft kan geen individuele vrijheid tolereren omdat alle familieleden zich moeten schikken aan de mores van de familie. Binnen de familie is iedereen voor Kreeft gelijkwaardig en dat betekent voor de buitenstaanders verplicht assimileren en als dat niet mogelijk is, gaat Kreeft de vreemdeling uitstoten of inkapselen. Kreeft wil het Nederlandse volk weer samenbrengen onder één ziel. De bezieling gaat met het gevoel en ten diepste is dat angst voor de grote buitenwereld. Dat brengt de familie bij elkaar.

De enige grote partijen die de identiteit van Nederland als het hoofdpunt van hun campagnes hebben gemaakt zijn de PVV en VVD. Ik voorspel dat zij op 15 maart als de winnaars uit de bus zullen komen.

De strijd gaat tussen de populist Geert Wilders en de rechtsliberaal Mark Rutte. Voor Wilders wordt zijn laatste kans omdat ik vermoed dat de polarisatie (Tweelingen) zijn langste tijd heeft gehad. Als Wilders na de verkiezing zijn partij niet ombouwt naar een normale ledenpartij zal de PVV een zachte dood sterven. Mark Rutte staat er sterk voor omdat zijn leuze ‘Ik wil Nederland sterker uit de crisis krijgen’ overeenstemt met de resultaten van kabinet-Rutte II. Verder heeft Rutte nog niet veel schade opgelopen wat betreft zijn geloofwaardigheid en zal hij moeiteloos de premierbonus verzilveren.

Geert Wilders geeft een stem aan een grote groep Nederlanders die het gevoel heeft dat er niet naar hen wordt geluisterd: in het Oekraïnereferendum, de zwartepietendiscussie, over de weerwil tegen handelsverdragen, globalisering, vervreemding, criminaliteit, de instroom van asielzoekers en de vrees voor islamisering. Daarnaast maakt Wilders zich sterk voor het behoud van de verzorgingsstaat waarmee hij de zwakkeren bescherming biedt. Een zwak punt van Wilders – binnen het thema van Kreeft – is dat hij geen perspectief biedt voor de emigranten die goedwillend zijn.

De VVD heeft het thema van Kreeft tot een speerpunt gemaakt met de vraag “Hoe blijft Nederland Nederland?”. Mark Rutte begrijpt dat je het antwoord in een kreefttijdperk niet te abstract of juridisch moet uitdragen maar in een taal die voor iedereen duidelijk is. Mark stelde in een niet te misstaande volkstaal met zijn ‘Pleurt zelf op!’-uitspraak een norm voor de waarde van de persvrijheid. De VVD heeft op dit gebied een traditie met duidelijke taal. Frits Bolkestein waarschuwde al in de jaren negentig voor de problematiek van moslims in de achterstandswijken. Een zwak punt van de VVD is dat het gevoel van solidariteit ontbreekt. Wat bindt Nederland anders dan het koningshuis en de Nederlandse staat? De participatiesamenleving voelt voor velen als ‘zoek het zelf maar uit’.

De andere grote partijen zullen bij deze verkiezingen naast het net vissen. De christelijke en linkse politiek kampt met een geloofwaardigheidsprobleem omdat de solidariteit vroeger was verbonden met de kerken en natiestaten. Deze ernstig verzwakte instituties verbonden de sociale klassen. In onze geïndividualiseerde samenleving heeft in principe iedereen de mogelijkheid om zichzelf te ontplooien en hieruit volgt het idee dat iedereen zelf verantwoordelijk is voor zijn of haar succes of falen. Mensen kunnen minder solidariteit opbrengen voor jongeren die wel de kansen krijgen maar om het toch verpesten. Het idee van het op eigen kracht vooruit komen begon bij de hippies en werd overgenomen door de punkers, krakers en yuppen: do it yourself. Dit is de reden waarom de VVD de grootste partij is geworden en dat de PvdA en het CDA hun trouwe achterban hebben verloren. Solidariteit is net als verheffing een archaïsch woord.

Voor de PvdA ziet het er slecht uit omdat hun traditionele kiezer niet meer bestaat. De arbeider is een geëmancipeerde kenniswerker. Premier Kok zag zich genoodzaakt om ‘de ideologische veren af te schudden’ en de partij schoof naar het midden als een ‘VVD light’: neoliberalisme met een sociaal gezicht, hetgeen werd aangeduid met het vergeten begrip ‘derde weg’. Verheffing werd technocratie. Het ideaal werd sleets. Wouter Bos was recent op tv zo eerlijk om te zeggen dat hij de slogan “de sterkste schouders, de zwaarste lasten” bijna niet meer zijn mond uitkreeg. Dit werd pijnlijk in het kabinet-Rutte II toen Jeroen Dijsselbloem als voorzitter van de Eurogroep, de socialistische regering in Griekenland dwong tot draconische bezuinigingen. En ook de bezuinigingen die de PvdA-ministers voor hun rekening namen – in de thuiszorg, het leenstelsel voor studenten, ontwikkelingssamenwerking, sociale werkplaatsen, wajong - is niet te rijmen met het rode ideaal. De sociaal zwakkeren voelen zich niet meer thuis bij de PvdA waardoor er ruimte ontstond voor de SP, PVV en DENK; partijen die zich afzetten tegen de PvdA. Lodewijk Asscher heeft net als Hillary Clinton een geloofwaardigheidsprobleem. Eigenlijk is de PvdA ten onder gegaan aan haar eigen succes.

Ook het CDA heeft haar vanzelfsprekende positie in het midden verloren maar de christendemocraten kunnen met hun appél op het fatsoen, de aandacht van het gezin, de christelijke waarden van naastenliefde en respect voor het gezag en de traditie, zichzelf opnieuw een bestaansrecht geven. Het CDA heeft geen derde weg nodig; het christendom blijft ook zonder kerken een geloofwaardige bron waaruit politiek kan worden bedreven. Het CDA kan makkelijker de bakens verzetten zonder haar uitgangspunten te verloochenen.

De SP is eigenlijk de oude PvdA maar het lukt de socialisten niet om te profiteren van de leegloop van de PvdA omdat Emile Roemer anders dan Jan Marijnissen, een ruimhartig asielbeleid voorstaat. Deze barmhartigheid gaat veel sociaal zwakkeren te ver omdat zij de nieuwe Nederlanders beschouwen als concurrenten voor de huur- en arbeidsmarkt. Veel asielzoekers belanden blijvend in de bijstand en dit brengt het draagvlak van de sociale voorzieningen in gevaar, voorzieningen waar de sociaal zwakkeren vaak afhankelijk van zijn. De SP durft niet het verband te leggen tussen de houdbaarheid van de Nederlandse verzorgingsstaat en de instroom van asielzoekers en immigranten. Daarentegen verspilt de Socialistische Partij haar energie aan een plan voor een nationaal zorgfonds; een bureaucratisch moloch voor een probleem dat niet bestaat; het Nederlandse zorgstelsel behoort tot de beste van de wereld. De staatsgeleide economie die de SP voorstaat mist de ideologische drager – het nationalisme – en daarmee ontbreekt het gevoel van de gemeenschap.

De linkse partijen vertalen de onvrede van het volk in sociaaleconomische wensen in de zorg, werkgelegenheid en de herverdeling van geld. Maar de verschuiving van belastinggeld raakt niet de kern van de tijdgeest. Kreeft moet de Nederlandse familie opnieuw bezielen en hiervoor moeten eerst de grenzen dicht. Kreeft is hard van buiten en zacht van binnen. Linkse politici zijn blind voor wat veel sociaalzwakkeren willen: minder globalisering, minder immigranten en meer Nederland. Linkse politici hebben een blinde vlek voor wat het volk als probleem ervaart en daarmee zijn ze verweesd van hun achterban.

Bij deze verkiezingen zien we de laatste invloed van het tweelingentijdperk (1990-2005): polarisatie. De SP zet rijk tegenover arm, de PVV polariseert tussen inheems en uitheems, 50Plus tussen oud en arm, DENK tussen cultuurrelativisme en etnocentrisme of tussen autochtonen en allochtonen en GroenLinks en D66 zetten onbedoeld elitair tegenover volks. Polarisatie gaat bij deze verkiezingen winst opleveren maar met het aankomende leeuwtijdperk is het wel de laatste keer geweest: leeuw gaat ons verbinden.

De groep kansrijke Nederlanders heeft een hekel aan het kleffe volkssentiment van Kreeft en zij zoeken hun hoop bij D66 en GroenLinks. Deze partijen gaan volledig tegen de tijdgeest in met hun standpunten over meer Europa, meer handel, minder Nederland, open grenzen, meer tolerantie, vrijheid en individualisering. De Democraten vinden nationalisme eng en GroenLinks ontkent simpelweg dat het Nederlandse volk en cultuur bestaat. Dit ondermijnt echter de solidariteit want wie wil er nog belasting betalen voor een collectief dat niet bestaat?

Jesse Klaver begrijpt dat een appel op de rede niet genoeg is en hij wil de westerse cultuur versterken met meer symboliek en roept op tot meer empathie. Hij droomt van een utopische wereld waarin iedereen rijk, lief, vreedzaam en sociaal is. Vanuit deze visie zijn alle immigranten welkom als een aanwinst voor onze samenleving en levert de omschakeling naar een duurzame economie meer welvaart op. Beide ideeën zijn naïef. Het milieu is nooit een echt een verkiezingsthema geweest en sinds het klimaatakkoord van Parijs is de grote strijd om een beter milieu wel gestreden. Wie radicaal groen is, stemt Partij voor de Dieren en wie echt links is, stemt de SP. GroenLinks is vlees noch vis en zal gaan fuseren met de PvdA.

Bij de tweestrijd tussen Rutte en Wilders zullen de andere middenpartijen worden leeggezogen. De klappen vallen bij linkse partijen omdat zij het thema van Kreeft links laten liggen. GroenLinks wordt mogelijk de grootste op links maar dat wordt een Pyrrusoverwinning omdat ze niet geloofwaardig met de VVD kunnen regeren. Verder zullen 50Plus en de nieuwkomers DENK en VNL onverwacht wel een succes kunnen halen, maar door de veranderende tijdgeest gaat daar de fut uit. De nichepartijen SGP, ChristenUnie en Partij voor de Dieren behouden hun vaste aanhang. Bij elke uitslag zal de VVD een sleutelpositie innemen en Mark Rutte blijft premier van Nederland.