Onze permanente crisis

Het gevoel dat we in een eindtijd leven met rampspoed is een geliefd thema in de film

Het lijkt dat we langzaam uit de economische crisis geraken. De economie groeit weer licht, de huizenmarkt trekt aan en het begrotingstekort komt uit de gevarenzone. De begroting voor 2015 werd moeiteloos opgesteld. Politici hebben hun wensenlijstjes afgestoft. Maar de tijden zijn veranderd. In het historische vissentijdperk (1960-2140) is groei niet meer mogelijk. Vissen is het laatste teken van de cyclus. We leven in een eindtijd welke gekenmerkt wordt door ziekte en ouderdom. Onze crisis is permanent. Onze samenleving is terminaal ziek. Ik zal de diagnose voor het bejaarde Europa opstellen.

• De economische groei van de laatste twintig jaar was mogelijk door goedkoop krediet welke als een schuld werd uitgezet. Nu het piramidespel is afgelopen zitten we in een situatie waar geen gemakkelijke oplossingen bestaan. De rek is er uit. Elke maatregel doet pijn.
• De schuldenlast hangt als een molensteen om onze nek. Het aflossen van de schulden bij de overheid en burgers gaat jaren duren.
• Door de schulden is de kredietkraan dichtgedraaid en dat betekent dat bedrijven niet kunnen investeren en aan burgers mondjesmaat hypotheken wordt verstrekt.
• Er is een overschot aan kantoorpanden en het gaat slecht met de winkels door de concurrentie van webwinkels. Naar verwachting verdwijnt één op drie winkels. Veel winkel- en kantoorpanden zijn niet geschikt voor hergebruik en zullen moeten worden gesloopt en afgeschreven.
• Beleggers zoeken veilige havens en dat zijn de staatsobligaties. Hierdoor is de rente op staatsobligaties historisch laag. De lage rente ontmoedigt overheden om hun schulden af te bouwen – ze kunnen geld immers bijna gratis lenen – waardoor de overheden niet geprikkeld worden om af te slanken. En al het geld dat pensioenfondsen in staatsobligaties beleggen, wordt niet geïnvesteerd in bedrijven.
• De enige oplossing voor het schuldenprobleem is het aanwakkeren van de inflatie door geld bij te drukken. Hierdoor verdampen de schulden (omdat het geld minder waard wordt) maar ook de spaartegoeden van burgers verdwijnen als sneeuw voor de zon evenals de spaarpotten van de pensioenpotten.

De schuldenlast kan langzaam naar beneden worden gebracht maar de patiënt heeft met andere kwalen.

• De vergrijzing zal veel geld gaan kosten omdat een slinkende beroepsbevolking een groeiend aantal hulpbehoevenden ouderen moet gaan betalen. Daarnaast dreigen door de vergrijzing de kosten voor de gezondheidszorg volledig te ontsporen.
• Het tweede probleem is de verzorgingsstaat. Het is een luxe die niet meer betaald kan worden omdat te veel mensen thuis zitten in de Wajong, bijstand en WAO. Het rendement van geld is het hoogst wanneer dit geïnvesteerd wordt de sterken, niet in de zwakkeren die alleen maar passief consumeren en waarvan een deel van hun bestedingen weglekt naar het buitenland. De weerstand tegen de afbraak van de verzorgingsstaat (hogere pensioenleeftijd, soepeler ontslagrecht, minder steun aan de zwakkeren) staat de broodnodige hervormingen in de weg, waardoor de uitgaven aan de collectieve sector als een dood gewicht de economie omlaag trekt.
• Andere onuitroeibare kwalen zijn het vandalisme, criminaliteit en het terrorisme welke als een parasiet de patiënt van binnen ruïneren. De verhoogde uitgaven voor veiligheidsdiensten, politie en defensie hebben een beperkte invloed op de economische groei of met andere woorden: dat geld zou veel effectiever besteed kunnen worden.

Europa kampt nog met een aantal specifieke ouderdomskwalen.

• Europa heeft geen doel meer, geen geloof, geen ideologie en geen utopie. De Europese Unie is een zielloos technocratisch project dat alleen nuttig is voor economische voordelen.
• Door de zegeningen van de verzorgingsstaat werden de kerken in Europa als instituten van hoop overbodig. Maar er is geen ander geloof voor in de plaats gekomen, alleen het geloof in het geld. De secularisering, ontzuiling, democratisering en de aanmoediging van mondigheid heeft de sociale remmen verzwakt waardoor asociaal hufterig gedrag gewoon is geworden. Europa heeft geen bezielend instituut waarin de normen en waarden zijn verankerd.
• Als gevolg van het oplossen van de natiestaten zijn mensen steeds minder bereid om belasting te betalen voor de verzorgingsstaat. In een natiestaat voelen mensen zich verbonden met elkaar en zijn ze bereid om een offer (betalen van belasting) te brengen voor de zwakkeren. Door de Europese Unie verzwakken de natiestaten en zijn mensen niet meer bereid om een offers te brengen voor de eigen landgenoten, laat staat voor bijvoorbeeld de Polen of Grieken. De multiculturele samenleving versterkt dit effect; het is ieder voor zich. De samenleving verkruimelt in vrije jongens met het credo van de Tegenpartij Met z’n allen voor ons eigen. De zwakkeren zullen het zwaarder krijgen.

De schulden trekken onze economie in het rood, de vergrijzing verdrukt de vitaliteit van de jeugd, de verzorgingsstaat is ontspoort, ons geloof zijn we verloren en de Europese Unie is het verpleegtehuis voor de natiestaten. Alleen de enorme rijkdom van Europa maskeert de kwalen van de terminale patiënt.

Binnen tien jaar komt er wereldwijd een ander probleem: schaarste aan grondstoffen en energie.

• De wereldbevolking groeit van 7 miljard zielen nu, naar 10 tien miljard in 2080. Deze mensen hebben energie nodig om te kunnen leven en elke wereldburger wil leven zoals in het Westen: met een auto, computer, koelkast, airconditioning. De vraag naar energie zal stevig stijgen. Probleem: de goedkope fossiele brandstoffen raken op. Deskundigen verwachten dat binnen tien jaar de olieproductie niet meer kan voldoen aan de vraag waarna de olieprijs zal verdubbelen. De economische groei van na de Tweede Wereldoorlog was mogelijk dankzij de goedkope fossiele brandstoffen. Toen de olieprijs in de jaren zeventig steeg kwamen we prompt in een economische malaise. De duurzame energie heeft een hoger prijskaartje – anders was de overstap allang gemaakt – en biobrandstoffen zijn geen oplossing.
• Naast schaarste aan energie zal er ook schaarste ontstaan aan metalen en mineralen. Er zal op korte termijn gebrek ontstaan aan koper, beryllium (o.a. gebruikt in lichtgewicht materialen voor defensie en ruimtevaart), kobalt (gebruikt in vliegtuigmotoren en autobatterijen), tantalium (gebruikt in mobiele telefoons), lithium (dat veel voorkomt in windturbines en hybride auto’s) en de voor supermagneten benodigde zeldzame metalen neodymium en dysprosium.

De energieverslindende wegwerpmaatschappij zal moeten worden omgebouwd naar een ecologisch verantwoorde communes, maar de ongekende luxe van de verzorgingsstaat is mogelijk dankzij een economisch model welke de aarde uitput. Een duurzame economie kost simpelweg meer geld dan een wegwerpeconomie welke kan teren op goedkope grondstoffen en energie. De transitie naar een duurzame wereld gaat pijn doen.

De overgang naar groene energie gaat zo moeizaam omdat dit geld kost; de terugverdientijd van investeringen in zonne- en windenergie is lang. En zolang de concurrerende landen goedkope steenkool blijven gebruiken voor de elektriciteitsproductie komt de dure zonne-energie en windenergie niet verder dan doelstellingen. Grote Nederlandse bedrijven welke veel energie gebruiken dreigen Nederland te verlaten wanneer de energieprijs hoger wordt. In Amerika is de energieprijs veel lager. Zo blijft de groene agenda gegijzeld door de internationale concurrentie.

De omslag naar een duurzame energiesector gaat erg traag en misschien te graag. Als we met dit trage tempo doorgaan met de vergroening zal ons klimaat op hol slaan. Klimaatverandering is een heel abstract probleem dat sluipenderwijs optreedt en wanneer de wetenschappers een 100 procent sluitend bewijs hebben hoe de mens het klimaat beïnvloedt, is het door een vertragingseffect te laat.

De mens heeft nu het geluk dat we van moeder Aarde extra tijd krijgen. Sinds 2000 is de opwarming van de Aarde gestopt, maar deskundigen vermoeden dat dit tijdelijk is omdat sinds 2000 de warmte kan wegvloeien naar de diepzee. Over twintig jaar zal dit proces verzwakken waarna de atmosfeer verder zal opwarmen.

Maar kunnen we de mammoettanker keren? Kunnen we de verleiding van het opbranden van goedkope steenkool waarvan er nog voor 500 jaar voldoende reserves zijn, weerstaan? Hoe kunnen we 10 miljard mensen van energie voorzien die willen leven in weelde? Zijn de rijke landen bereid om hun welvaart in te leveren?

De opkomende landen zoals China en India eisen vrijstellingen en de Verenigde Staten Amerika weigeren om het goede voorbeeld geven omdat dat hun concurrentiepositie aantast. Tot nog toe gebeurt er te weinig en wetenschappers voorspellen dat bij ongewijzigd beleid de temperatuurstijging grote veranderingen met zich meebrengen voor mens en milieu. Onder andere door zeespiegelstijging, toename van droogte- en hitteperioden, extreme neerslag. De gevolgen zijn dan rampzalig.

• De landbouwproductie gaat afnemen (terwijl de bevolking groeit).
• Meer orkanen, bosbranden en overstromingen teisteren bevolkingscentra.
• Drinkwater wordt schaarser.
• Voedselprijzen stijgen.
• Veel landen zullen instabiel worden.
• Een grote instroom van arme gelukszoekers uit Afrika zal Europa destabiliseren en mogelijk ontwrichten.

We leven in het historische vissentijdperk. Vissen kenmerkt zich door chaos, verzwakking, vervuiling, oplossen en sterven. De enige manier om de problemen op de lossen zijn ook kenmerkend voor vissen: bewustwording dat je een onderdeel bent met de hele wereld. De goede eigenschappen van vissen zijn die van het christendom: naastenliefde, barmhartigheid en mededogen. Als we het vertikken om Christus te omarmen, zal de antichrist onze wereld naar de hel brengen.