Ik en de wereld

In het vissentijdperk moet het ik oplossen in de wereld.

We leven sinds 1960 in het 180-jarige vissentijdperk en het thema van Vissen is ‘ik en de wereld’ werd in de jaren zestig van de vorige eeuw geïntroduceerd door de hippies. De flower power was een breuk met het thema van Waterman; het teken van het 180-jarige tijdperk dat in 1960 eindigde en was begonnen met de Franse Revolutie. Het thema van Waterman is het motto van de Franse Revolutie: vrijheid, gelijkheid en broederschap.

Toen vissen in 1960 begon kwamen er scheuren in het paradijs van Waterman. Het vooruitgangsgeloof van Waterman maakte plaats voor het doemdenken van Vissen. De burgers werden egoïstischer, asocialer en eenzamer. De hooggewaardeerde waarden van Waterman - individuele vrijheid, sociale gelijkheid en solidariteit - komen steeds meer onder druk te staan omdat Vissen andere waarden belangrijker vindt. Waterman vecht voor zijn individuele vrijheid, Vissen marchandeert met de privacy, Waterman ziet zijn medemens als zijn gelijke en maakt zich hierom sterk voor een bescheiden inkomstenverdeling, de holistische Vissen verliest het contact met zijn medeburger en beschouwt zich meer als een wezen dat in wisselwerking staat met het geheel. Ook het begrip solidariteit is onderhevig aan erosie. Steeds meer is het in onze samenleving een kwestie van ‘ieder voor zichzelf’. Dit was al de levenshouding van de hippies en ook de punkers, yuppen en hipsters geloven in het principe van ‘do it yourself’. We kunnen niet meer leunen op de solidariteit van Waterman. In politiek jargon heet dit eigenverantwoording. Steeds meer bestaat de maatschappij uit losse en unieke individuen die zich niet willen conformeren aan een groep of aan een wet. Vissen leeft een kluizenaar die bidt voor de mensheid en op wil lossen in de geest.

Steeds meer draait het in onze maatschappij om het ik. Gewone kinderen bestaan niet meer. En wanneer een kind onder het gemiddelde presteert (wat in principe voor de helft van de bevolking geldt) wordt er een label gezocht als excuus voor de zwakte. Elke ik moet zich maximaal kunnen ontplooien. Steeds meer leven we in een eigen cocon waarin het alleen om de maximalisatie van het eigen geluk draait. Veel relaties zijn open relaties want trouw en opoffering wordt als een ballast beschouwd voor het eigen geluk. De computertechnologie versterkt de opsluiting van het ik. Steeds meer worden we opgeslokt door een door ons zelf gecreëerde virtuele wereld waarin het helemaal om de perfecte ik draait. Het Nederlandse volk verandert in 17 miljoen narcisten; allemaal op zoek naar verbinding met … de wereld.

Vissen vervangt de solidariteit van de klasse of de natiestaat door de globalisering. Waterman is het teken van gelijkgestemden (klasse en natie) en Vissen is het teken van holisme: de hele wereld. Vissen overziet als geen ander teken het geheel en in het vissentijdperk moet we uitvissen wat onze persoonlijke positie is in het geheel. Hoe beïnvloedt de wereld jou en hoe kan jij de wereld beïnvloeden?

Veel Nederlanders dachten dat globalisering betekende dat de hele wereld een beetje op Nederland zou gaan lijken: open, democratisch, welvarend, eerlijk. Maar omdat de democratie is opgehangen aan de natiestaten en omdat de sociale zekerheid is verbonden met de solidariteit binnen de natiestaten, zal door een toenemende globalisering de democratie en verzorgingsstaat onder druk komen te staan. De wereld van het internationale kapitaal dwingt ons om meer te consumeren, harder te werken en geen rekening te houden met anderen. Vissen is het teken van dingen die achter de schermen gebeuren, van slachtoffers en daders, van lijden, wegkijken, corruptie, diefstal, geheimen, en dat is het ware gezicht van McWorld. In een wereld met één wereldeconomie, krijgen de multinationals en banken de macht. Bij een wereld waar het geld overal kan stromen, hoort een goedfunctionerend bestuursorgaan die op de schaal van de wereld de wetgevende, bestuurlijke en rechterlijke macht kan uitoefenen. Zo'n wereldparlement, wereldregering en wereldrechtbank is eigenlijk te veel Waterman (en is niets voor Vissen) en het bestaat niet - de VN is in de huidige samenstelling te zwak - en hierdoor hebben de banken en grote bedrijven vrijspel om de wereldbevolking uit te buiten.

De eenzame burger lijkt hiertegen volstrekt machteloos. Vissen maakt van de wereld één ondoorzichtig systeem dat ons allemaal opslokt maar deze ene wereld wordt hypergevoelig voor de kracht van Vissen: vergeving, nederigheid naastenliefde, opoffering. Dat was de boodschap van de hippies. En één mens kan met één daad de wereld veranderen. De oppermachtige multinationals hebben namelijk een zwakte. Ze zijn heel gevoelig voor de publieke opinie. Als één mens ze daar kan raken, kunnen ze verschrompelen. Toen Greenpeace het afzinken van het olieplatform Brent Spar in de Noordzee in 1995 aan de kaak stelde, leed Shell ernstige imagoschade. Maar eigenlijk is actievoeren zoals Greenpeace dat doet nog te veel Waterman. Het is te veel een ideële organisatie. De oplossing van Vissen gaat dieper.

'Ik en de wereld' betekent dat iedereen zijn steentje moet gaan bijdragen aan een betere wereld. Dit kan alleen met bewustwording. Als je je bewust bent van de gevolgen van de aankoop van een bepaald product (milieuschade, sociale ongelijkheid, lijden) dan kan dat iets fundamenteel veranderen. Als je je bewust bent van de gevolgen van bepaald gedrag (egoïsme, pesten, hebzucht) dan kan je dat gedrag transformeren naar een positieve houding. Als we ons bewust worden van hoe de wereld ons beïnvloedt en hoe de actie van één mens de wereld kan veranderen, dan kan de mensheid alle problemen oplossen.