Het wezen van de mens met de vier elementen

De menselijke natuur kent verschillende eigenschappen welke gerelateerd kunnen worden aan de vier elementen. De eerste eigenschap is onze levensenergie. Deze is gerelateerd aan het element vuur. Ik noem deze eigenschap het ‘dier’. Het bijbehorende motief is ‘willen’. De tweede eigenschap is onze stoffelijke verschijning: ons lichaam. De tastbare materie is gerelateerd aan het element aarde. Dit element manifesteert zich in ons als het ‘ervaren’. Een andere eigenschap is het computertje in ons. Het denken is het terrein van het element lucht. De vierde eigenschap is ons bewustzijn. We zijn bewuste wezens. Het bewustzijn is gerelateerd aan het element water. Een algemener woord voor bewustzijn is ‘zijn’. Het ‘zijn’ in ons noem ik de ziel. De vier eigenschappen kunnen niet los van elkaar bestaan; het dier, lichaam, de computer en de ziel zijn de vier openbaringen van het leven.

• element vuur: de openbaring van dier,
  het willen
• element aarde: de openbaring van het lichaam,
  het ervaren
• element lucht: de openbaring van het verstand,
  het denken
• element water: de openbaring van de ziel,
  het zijn

Een vuurmens zegt: "ik wil, dus ik besta"
een aardemens zegt: "mijn lichaam is niet in een staat van ontbinding, dus ik besta"
een luchtmens zegt: "ik denk, dus ik besta"
een watermens zegt: "ik ben, dus ik besta".

De vier openbaringen van de mens

Het vuur openbaart zich als onze levensenergie. Ik noem dit het dier. Het is niet zo dat dieren alleen maar in deze openbaring leven. Ook dieren hebben een lichaam, een computer en een ziel. Toch gebruik ik de term ‘dier’ omdat dit woord verwijst naar de referentiekaders die veel mensen hebben bij dit woord. Het dierlijke in ons, is de levensenergie. Dit innerlijke vuur vlamt op wanneer we zwaar fysiek werk doen. Als we een zware inspanning leveren komen we in het element vuur; Het computertje stopt dan even met ratelen, het lichaam lijkt een vanzelfsprekendheid en de geest is volledig tot rust door de focus van de inspanning. Je lekker als een dier uitleven is een goede remedie tegen een depressie. Als het vuur in je opvlamt kom je in de Tegenwoordigheid en ga je meer communiceren met de taal zonder woorden. Deze openbaring is eerlijk en natuurlijk. Agressie is een natuurlijke energie om jezelf te verdedigen of om voedsel te bemachtigen, maar achter het dierlijke geweld zit nooit gemeenheid. Dierlijk geweld is proportioneel en vaak defensief. Deze openbaring van het leven is lekker omdat de levensenergie kan stromen. We kunnen dan onze wil uitdrukken. De dierlijke wil treedt helemaal naar de voorgrond wanneer we dansen.

De aardse openbaring is het ervaren. We kunnen dingen alleen ervaren in ons stoffelijke lichaam. Het ervaren van ons lichaam noemen we ook wel ‘voelen’. Ons lichaam is het medium om het leven te ervaren. Om dingen te voelen moeten we ‘in ons lichaam zitten’. Dit is een verschil met ‘in het willen zitten’. Wanneer we bijvoorbeeld dansen, zitten we ‘in het willen’; dan voelen we ons lichaam wel, maar de focus ligt op dan op de uitdrukking van je levensenergie. Om de aardse openbaring te ervaren, kunnen we het best in een toestand zijn van rust. Niet bewegen, niet nadenken en je niet te veel concentreren op iets. Gewoon je lichaam in al de vezels voelen. De openbaring van het lichaam is absoluut wanneer we ‘in de vegetatieve status zitten’. Bij mensen in deze toestand zijn de ogen overdag open, de persoon ademt spontaan en kan de indruk wekken rond te kijken. Er is echter geen gericht kijken en het is niet mogelijk contact te krijgen, ook geen oogcontact. Ook op aanspreken volgt geen reactie. De toestand van een ‘plant’ is de pure vorm van het ervaren. De andere openbaringen - de wil, het verstand en de ziel - hebben zich volledig teruggetrokken. Een minder absolute toestand van de aarde is wanneer we uitrusten, eten, drinken of wanneer we in de sauna zitten of een massage ondergaan. We worden dan in mindere of meerdere mate gedwongen om af te dalen in ons lichaam. En dit voelen - dat door astrologen vaak bij het element water wordt ondergebracht - dit voelen is het gewaarworden en het hoort bij het element aarde. Aristoteles was van mening dat we de waarheid alleen konden kennen in onze ervaringen. Haptonomen beschouwen deze aardse toestand van de lichamelijke gewaarwording als de ‘ware ik’.

Het element lucht openbaart zich in het denken. Het is de wereld van de logica, het redeneren, verbanden leggen, verklaringen zoeken, leren en intelligent reageren op de omgeving. Vaak wordt deze openbaring aangeduid met ‘in je hoofd zitten’. We zitten in ons hoofd wanneer we een proefwerk maken, een tekst schrijven of een discussie voeren. Deze openbaring van het leven wordt door veel mensen in de westerse wereld beschouwd als het wezen van het mens zijn. Zo zei de filosoof René Descartes “ik denk dus ik besta” en een populair boek van de neurobioloog Dick Swaab heet “Wij zijn ons brein”. Deze fixatie op het denken is een manier om onszelf te definiëren ten opzichte van de dieren. Want de dierlijke openbaring in ons is de uiting van het element vuur en het vuur staat tegenover het element lucht. Wie alles probeert mentaal te begrijpen, verliest het contact met het dier in jezelf. De magie van het vuur verdwijnt dan uit het leven. Veel psychisch leed bij de mens wordt veroorzaakt door het adagium “ik denk, dus ik besta”. Wie meer in het element vuur leeft zoals dieren doen, zal minder snel depressief worden of een trauma krijgen. Dieren raken alleen psychisch beschadigd wanneer ze bij mensen leven die in een te beperkt contact staan met het vuur. Aan de andere kant is het dom om de kracht van het denken te onderschatten. Spiritueel ingestelde mensen degraderen het denken soms tot een nuttig instrument of ze beschouwen het als het kwaad. Dit is ten onrechte want ‘ons computertje’ is de openbaring van de wijsheid.

Het element water openbaart zich in onze ziel. Een ander woord voor de ziel is de geest, maar ik beschouw de geest als ondeelbaar: er bestaat één Geest. De ziel is een ‘stukje’ Geest welke is afgezonderd van de Geest, net zoals een waterdruppel tijdelijk is afgezonderd van de zee. Onze ziel is de openbaring van de Geest. Andere woorden voor de Geest zijn de Heilige Geest, God, de Bron, Bewustzijn. De openbaring van het zijn is het moeilijkst te bevatten. De levensenergie, het lichaam en het denken zijn begrippen die we makkelijker kunnen plaatsen. Maar wat zijn de ziel en de geest? Het meest simpele antwoord op deze vraag is deze: Water is het element van de ruimte en tijd. De Geest is letterlijk de ruimte en tijd: het ruimte-tijdcontinuüm. Dit is de letterlijke ruimte tussen de atomen en de tijd zonder richting. Je ziel is een afgebakend stuk ruimte (je ruimtelijke lichaam) welke gedwongen is te zijn in de tijd met een richting. De term ‘tijd met een richting’ is onze kloktijd. De richting van de tijd is verleden-heden-toekomst. Deze richting ligt natuurkundig niet vast. In de natuurkunde kan de tijd ook teruglopen. Het feit dat overal in het heelal de tijd vooruit loopt, komt door het feit dat ons heelal een ziel heeft. Met de ziel is het heelal afgebakend van de Geest en hierdoor verlopen alle natuurkundige processen volgens de onverbiddelijke kloktijd. De klok voor een ziel kan nooit stilstaan of teruglopen. De opbaring van het water is dus ons ruimtelijk lichaam en onze beleving van de tijd. Elk ‘wezen’ (een atoom, plant, dier, ster, het heelal, een voorwerp en mens) heeft een ziel en heeft hiermee een vorm in de Geest. Door deze vorm is elke ziel gedwongen om te leven in de driedimensionale ruimte en in de kloktijd. Met je ziel kan je zijn in de ruimte en tijd. Je ziel is je bootje dat vaart in de zee van de Geest en je ziel is je inwendige klok. Je bootje en je klokje zijn de vormen van je ziel. De Geest is vormloos, de ziel heeft een vorm in de ruimte en tijd. Met deze vormen leef je op Aarde van je geboorte tot je dood. Het is nauwelijks te beseffen, maar je bootje en je levensklok zijn niet absoluut. Het zijn vormen in het ruimte-tijdcontinuüm. Deze vormen zijn een voorwaarde voor het leven. Want alleen in de driedimensionale ruimte en in de kloktijd kan een wezen zich uitdrukken in de energie (in de kloktijd gaat energie van orde naar chaos), in het lichaam (in de kloktijd wordt het lichaam opgebouwd en veroudert het), in het verstand (in de kloktijd groeit de wijsheid met de jaren) en in het bewustzijn (in de kloktijd gaan we van onbewustheid naar bewustheid). Het besef van de kloktijd (verleden en heden) is een ‘trucje’ van het leven om de openbaringen te ervaren. De prijs hiervoor is dat je bent afgesneden van de oneindigheid en de tijd zonder richting. Deze beperking is noodzakelijk voor de reis van het bootje in de zee.

Bij iedereen openbaart de Geest zich als we dromen. De droomwereld is irreëel, virtueel, fantasierijk. De communicatie gaat met beelden en symbolen. In onze dromen maakt onze ziel zich los van zijn vormen en komt het in contact met de Geest. De beperkingen van het ruimtelijk lichaam en de kloktijd lossen dan op. In onze dromen kunnen we vliegen of mensen ontmoeten die al overleden zijn. Dat is mogelijk omdat we in de Geest vrij kunnen bewegen in het ruimte-tijdcontinuüm. Het zijn van de ziel in de Geest ervaren sommige mensen ook bij een uittreding. De droomtoestand is voor veel mensen een passieve toestand, net als de vegetatieve toestand van het element aarde. Een actievere en meer geaarde toestand van de ziel is wanneer we naar een film kijken. We zijn dan wakker en kijken naar een soort droom: de film is net als een droom niet-bestaand, kan zich in een andere tijd of ruimte afspelen en de film is alleen reëel in de wereld van de Geest. De meest bewuste openbaring van de ziel is mediteren. Verlichte mensen zitten altijd in deze toestand. Ze leven in een heldere droom.

De vier openbaringen van de mens hebben vier manifestatie in de elementen. Het complete mens-zijn bestaat uit zestien manifestaties.

De 16 manifestaties van de mens

De vier openbaringen kunnen verder worden gemodelleerd met de vier elementen. Elke openbaring heeft vier manifestaties in de elementen. Het dier, lichaam, de computer en ziel hebben een vuur-, aarde, lucht- en wateraspect of met andere woorden een energetisch, stoffelijk, informatief en ruimtetijd aspect. De vier elementen manifesteren zich in de vier openbaringen.

Als we bijvoorbeeld dansen openbaart zich het dier in ons en deze heeft vier manifestaties in de elementen. Om goed te kunnen dansen, moeten de levensenergie, het lichaam, het verstand en de ziel goed met elkaar samenwerken. Dit kan met de vier manifestaties in de openbaring van het dier. De vurige manifestatie van dansen is de levensenergie. Deze is niet gelijk aan het natuurkundige begrip van energie want dat is de aardse manifestatie in het dier. De pure vurige manifestatie van de levensenergie is de wilskracht. Gerelateerde begrippen aan wilskracht zijn spontaniteit en moed. Maar om goed te kunnen dansen heb je meer nodig dan je wil. De andere drie manifestaties ondersteunen de wil: je conditie, automatismen en je persoonlijkheid. De lichamelijke conditie is de aardse manifestatie van het dier. Het is je uithoudingsvermogen, je fysieke kracht en hier huisvest ook je natuurkundige energie, zeg maar ‘je calorieën’. Naast een goede conditie is het belangrijk dat je bij het dansen de bewegingen coördineert. Je moet bij het dansen op zijn minst niet omvallen. De coördinatie van je spieren is de ondersteuning van het brein bij het willen. Dit wordt aangestuurd door je hersenen. Dit luchtaspect in de energie noem ik de automatismen. Dit zijn programma’s in je computer die je na je geboorte hebt geleerd. Je hebt geleerd te lopen, schrijven, fietsen, dingen vastpakken, vangen enz. Toen je ze leerde moest je er bewust over nadenken, maar na een tijdje werd het een automatisme: Het werd geordende informatie die direct beschikbaar is voor je levensenergie. Met de automatismen staat je computer in dienst van je wilskracht. Praten is ook een automatisme. Het formuleren van bijna alle zinnen gaat op de ‘automatische piloot’. Je hoeft alleen maar met je wilskracht sturing te geven en de woordenstroom komt vanzelf. Bij praten zit je in de openbaring van het dier dat zich wil manifesteren. Dat praten een automatisme is, is te zien aan demente mensen die hele verhalen kunnen houden, maar ze hebben geen besef (water) van wat ze zeggen of er zit geen logica (lucht) in hun verhaal. Soms schakel je tijdens het praten over van het dier naar de computer. Wanneer de computer de leiding overneemt, is dit letterlijk te zien aan de ogen. Iemand stopt dan even met praten en de ogen gaan ontwijkend omhoog kijken. Dat is het moment dat iemand nadenkt. Tenslotte moet je bij het dansen de muziek aanvoelen en daarvoor is natuurlijk het element water onmisbaar. Muziek resoneert met de stroom van het leven: het zijn. Muziek komt alleen tot leven in de kloktijd. Het ritme en de melodie zijn als de golven op de zee; een golf bestaat alleen in de kloktijd. Door deze etherische eigenschappen raakt muziek je ziel. Muziek brengt je in de droomwereld. Muziek geeft kleur aan onze ziel. Het is een metafoor van hoe de ziel zich manifesteert in het dier: als een muziekstuk. We noemen het onze persoonlijkheid. Je persoonlijkheid is de energetische manifestatie van je ziel. Het is de uitlaatklep van je ziel in de levensenergie. Anders dan bij de automatismen en de conditie valt er weinig te sleutelen aan je persoonlijkheid. De ‘noten’ van je ziel liggen bij je geboorte vast en je draagt het voor de rest van je leven bij je. Je persoonlijkheid is je blauwdruk van het leven. Volgens astrologen wordt de partituur bij je geboorte vastgelegd. Je hele leven lang zul je hetzelfde deuntje moeten spelen. Juist deze beperking geeft je een karakter. Zie het als een talent dat je ontvangen hebt van de Schepper. Sommige mensen noemen het een roeping of het lot. Ik noem het je persoonlijkheid. Deze uit zich in je instincten, je uiterlijk, je stem en je karakter. Je persoonlijkheid 'kleurt' je energie. Een goede danser legt zijn persoonlijkheid in zijn bewegingen. Het dier in jezelf kan zich uiten dankzij de levensenergie (wilskracht), de ondersteuning van je lichaam (conditie), dankzij de hulpprogramma's in je brein (automatismen) en dankzij de melodie van je ziel (persoonlijkheid).

De aardse openbaring heeft ook vier manifestaties. De gewaarwording van het element aarde zit in de eerste plaats in het voelen. Voelen is een begrip met heel veel betekenissen. Laat ik het specificeren. Voelen is als je niets hoort, niets ziet, stilzit, niet denkt, en dan je lichaam voelt. Je voelt je hart pompen, je borstkas op en neer gaan, je voelt dat de zwaartekracht aan je lichaam trekt, je voelt je spieren zich aanspannen of ontspannen, dit alles is het aardse voelen; het pure gewaarworden van je lichaam. Dit is het leven van de stof: het ervaren van de tastbare realiteit. Er zijn drie andere manifestaties van het ervaren welke zijn gerelateerd aan de andere openbaringen: het ervaren van de energie, het ervaren van de informatie en het ervaren van de ziel. Deze lichamelijke ervaringen kennen we als de zintuiglijke waarneming, emoties en de lichamelijke reacties. De zintuigen registeren informatie (lucht) uit de omgeving. Deze informatie ervaar je als prikkels in je lichaam. Je neus, mond, ogen en oren zijn een soort randapparatuur van je computer om informatie uit de omgeving waar te nemen. De geestelijke gewaarwording in het lichaam is de emoties. Er bestaan vier basisemoties: blij, boos, bang en berouw (verdriet). Emoties voel je in je lichaam maar ze komen van je ziel. Het zijn de reacties van ziel die een reis maakt in dromenland. De emoties vertellen wat de ziel raakt, waar de ziel gevoelig voor is. De zintuiglijke waarneming en emoties kunnen in het lichaam reacties veroorzaken zoals zweten, hartkloppingen, opwinding etc. Dit is de energetische manifestatie van de gewaarwording. Andere energetische reacties zijn blozen, lachen, huilen, gapen, vlinders in je buik; het zijn gewaarwordingen van de levensenergie in het lichaam. Van de vier lichamelijke manifestaties - voelen, zintuiglijke waarneming, emoties en lichamelijke reacties - staat het aardse voelen het dichtste bij de gekende waarheid. Je gevoel kan je (bijna) nooit bedriegen. Je zintuigen en emoties kunnen verraderlijk zijn. De informatie uit je zintuigen kan je verkeerd interpreteren en je emoties zijn virtueel. Je kan bang voor iets zijn dat geen reëel gevaar is of je kan blij worden als je naar een film kijkt. Dat soort misleiding is onmogelijk met het voelen. Je kan je niet vergissen tussen zitten en liggen of tussen inademen en uitademen. Als je voelt dat je hart als een gek aan het pompen is, dan is dat ook echt zo. Daar is geen discussie over mogelijk. Het aardse voelen is de pure vorm van de openbaring van het lichaam. Aarde staat voor de tastbare realiteit. Na het voelen staan de lichamelijke reacties het dichtst bij de gekende waarheid. Wanneer er een conflict is tussen je lichamelijke reacties en je gedachten - wanneer je lichaam bijvoorbeeld ‘aan de noodrem trekt’ door een zweetaanval, maar wanneer je denkt dat er niets aan de hand is - dan vertelt je lichaamsenergie altijd de waarheid. Energie is eerlijk (denk aan dieren), je verstand kan de waarheid mentaal verdraaien. Lachen of huilen is na voelen de eerlijkste realiteit.

Je computer kent ook vier manifestaties. De pure vorm van je computer is je 'processor'. Met je processor kan je analyseren, rubriceren, logisch nadenken en beslissingen nemen. Als je moet hoofdrekenen dan is dit aspect van je brein volop actief. Bij het schrijven van deze tekst maakte ik aanvankelijk de denkfout dat de processor alleen maar de schakeling is van onze zenuwcellen (neuronen). Zo denken veel wetenschappers er over, maar de pure manifestatie van het element lucht gaat verder dan het grijze vlees in ons hoofd. Net zoals de pure vormen van de andere elementen - wilskracht, gewaarworden en bewustzijn - niet fysiek in het lichaam zijn aan te wijzen, zo ook is de processor niet gelijk aan de schakeling van je zenuwcellen. Je denken is je 'lijntje' met de openbaring van de wijsheid. De processor is het medium tussen de ongekende wereld van de wijsheid en de gedachten. Dit is concreter te formuleren. Het denken bestaat uit de chemische en elektrische signalen in de hersenen. De drijfveer achter chemische processen en elektriciteit is de elektrische kracht. De manifestatie van de elektrische kracht is het elektron. Het elektron kan informatie herbergen en daarom heeft elektriciteit het vermogen om in contact te treden met de wereld van de wijsheid. Het is te vergelijken met een tv-antenne. Als deze van een bepaald materiaal is gemaakt (metaal) en een bepaalde afmeting en vorm heeft, kan de antenne door de elektrische eigenschappen een signaal opvangen en doorgeven. Dit vinden we bij een tv-antenne volstrekt normaal, maar het is pure magie. Een paar stokjes metaal kunnen schijnbaar uit het niets informatie uit de lucht halen. Het is een eigenschap van de elektrische kracht. Onze hersenen zijn ook een antenne. Het netwerk van onze hersencellen kan informatie uitwisselen met de wereld van de wijsheid. Een voorwaarde voor het contact is een geordende 'bedrading'. Alleen in een slimme schakeling komt de elektriciteit tot leven. De nog 'domme informatie' in de elektronen (de ruis) kan zich door de bijzondere architectuur van de hersenen rangschikken tot geordende informatie: een beeld of een gedachte. Je 'processor' is dus het geordende spanningsveld van de elektrische kracht waarin de elektronen de informatie 'dragen' welke door de slimme schakeling communiceren met de wereld van de wijsheid.

De aardse manifestatie van je computer is de hardware: het stoffelijke brein dat bestaat uit 100 miljard neuronen. Het element aarde legt vormen aan. De menselijke hersenen bezitten de meest complexe structuur in het heelal. Het aardse aspect is dus de structuur van de hersencellen - zoals de architectuur van een microchip - en het luchtige aspect is wanneer de elektrische spanning op de chip wordt gezet; dan kunnen de elektronen gaan stromen en komt je computer tot leven. Een heel aards aspect van de computer is het geheugen: Het geheugen is letterlijk een structuur van neuronen in je brein. Deze structuur is de drager van ‘vaste’ informatie, in computertermen is dit je harde schijf. Je processor kan razendsnel de informatie uit je zintuigen vergelijken met de opgeslagen patronen uit je geheugen. Zo herken je uit de stortvloed van informatie de woorden, gezichten, beelden, geluiden etc. Zo krijg je bruikbare informatie. Nu is er nog een begrip nodig. Dit aspect ontbreekt nog in de computers die we bouwen. Niet-levende computers hebben geen flauw benul van wat ze doen. In je hersenen is dit besef er wel. Het besef komt van de ziel. Alleen de ziel begrijpt de betekenis van een woord, de ironie van een opmerking, de uitdrukking op iemands gezicht. De manifestatie van je ziel in je computer noem ik het ‘stemmetje’. Het stemmetje dat denkt “ik ben ... “ is een deel van ziel die zich heeft genesteld in het denken. Alleen dit ik-figuurtje kan de verbinding leggen tussen de informatieverwerking en de zielenwereld; de wereld van de logica en het bewust zijn. Zoals ik al schreef kennen we de wereld van de Geest als dromenland. Dromen doen we in beelden. Dromenland is als een oceaan vol met symbolen en betekenissen. Plato noemde deze wereld de ideeënwereld. Hier bestaat het besef van alle informatie. Alle informatie zoals woorden, getallen en beelden hebben in de zielenwereld een referentiekader waarin het een betekenis heeft. Een belangrijk aspect van dit besef is de associatie. Bij elk woord, begrip of getal hebben we associaties, bewuste en onbewuste. Wanneer we er geen associaties bij hebben kan je processor er niets mee. Daarom gaat het aanhoren van een vreemde taal ‘het ene oor in en het andere oor uit’, alleen uit de lichaamstaal (de taal van de dieren) en de emoties kunnen we dan informatie halen. Het besef gaat echter verder dan alleen de associaties. Bij begrippen zoals muziek, verliefdheid en de dood hebben we vele associaties, en je processor kan er dus volop mee aan de slag; Je kan er eindeloos over praten, redeneren, nadenken, maar je kan het toch alleen echt doorgronden met je ziel. Dat is de beperking van het verstand. Het mysterie van het leven is niet met woorden te bevatten. Toch doet het ik-figuurtje zijn best. Het legt de verbinding tussen de wijsheid en de zielenwereld. Het koppelt een betekenis of een besef aan de informatie. Het geeft de informatie een betekenisvolle lading: goed, veilig, bekend, thuis, mama, papa, eten, gevaar enz. Het stemmetje in je hoofd geeft leiding aan de processor. Deze leiding lijkt ‘je mentale wil’. Je mentale wil is de manifestatie van je ziel in je computer.

Waar het stemmetje geen controle over heeft, is de manifestatie van de levensenergie in het brein. Vuur komt spontaan uit het niets naar de oppervlakte. Dit verschijnsel kennen we als creativiteit. De levensenergie manifesteert zich in het brein als de ideeëngenerator. Schijnbaar uit het niets komt in je brein soms de oplossing naar boven voor problemen waar het verstand eindeloos over zat na te denken. Eureka. We noemen het onze intuïtie. Het is een ingeving - een vorm van ‘direct weten’ - zonder dat men dit beredeneerd heeft. Veel mensen kennen aan hun intuïtie een hoge waarde toe, vaak beschouwen ze deze slimmer of beter dan de processor. In wezen is intuïtie het dier dat zich manifesteert in je hersenen. Zo beschouwt is intuïtie vergelijkbaar met lachen of huilen; het dier dat zich manifesteert in je lichaam. Intuïtie is dus onze ideeëngenerator. Intuïtie werkt het beste als je doelgericht leeft. Zonder focus gaat de ideeëngenerator in de ‘preutelstand’. Het gaat dan zelf chaotisch ideeën genereren en dat ervaren we als hinderlijke ruis; de eindeloze stroom van gedachten in je hoofd. Vaak hebben deze gedachten kop nog staart, alsof deze door een toevalsgenerator in je opkomen. Het is je levensenergie die zich manifesteert in je hersenen. De mentale energie stopt als je geconcentreerd bent of als je slaapt, maar verder gaat het altijd door. Je kan je intuïtie sturen door de processor volop informatie te laten verwerken over een vraagstuk wat je bezighoudt. Dan neem je rust en laat je jouw ziel deze informatie (onbewust) verwerken. Na een nachtje slapen ga je met je ziel aandacht aan iets geven, bijvoorbeeld de planten water geven. En dan ineens komt uit het niets dat moment van weten zonder denken. Intuïtie of creativiteit lijkt dus spontaan op te borrelen maar het is een gevolg van de informatieverwerking in het brein en de onbewuste verwerking in de ziel.

Ook de opbaring van de ziel heeft vier manifestaties. De meest pure vorm van de ziel is het bewustzijn. Het bewustzijn is de pure hoedanigheid van het stemmetje in je hoofd. Want het stemmetje in je hoofd is beperkt door het element lucht. Het stemmetje in je hersenen wil dat alles klopt. Het stemmetje wil bewijzen, verklaringen, logische verbanden tussen oorzaak en gevolg en het stemmetje wil antwoorden op de vragen des levens. Dit stemmetje is het gecorrumpeerde bewustzijn. Het is vastgeketend aan de beperking van het verstand, het filtert alles door de bril van het logische denken. Het pure bewustzijn gaat voorbij de beperkingen van het verstand. Het bewustzijn is je ‘lijntje’ met de Geest. Met je bewustzijn kan je ervaren dat je een geheel bent met het Universum. De voorwaarde hiervoor is dat je stemmetje in je hoofd ophoudt met praten. Dat gaat het best wanneer je mediteert. Dan kan je bewust worden dat de ‘ik’ die je ervaart bij de meditatie een andere ‘ik’ is die praat in je hoofd. Het verschil tussen het bewustzijn en je stemmetje in je hoofd is dat het bewustzijn het stemmetje kan observeren. Het kan zich er van bewust zijn dat het stemmetje een manifestatie is van je mens-zijn is, maar dat je dat niet werkelijk bent. Je stemmetje kan verschrikkelijke dingen zeggen, het stemmetje kan je bang maken, het stemmetje kan je vertellen dat je moorden moet plegen, mensen kunnen verschillende stemmetjes in hun hoofd hebben (verschillende persoonlijkheden) maar met het bewustzijn kan je dit observeren als iets dat in jezelf gebeurt, net zoals je hart klopt. Het stemmetje is een misleidende vorm van het zijn. Het stemmetje is je manifestatie van de ziel welke is ingekapseld in de beperkingen van je verstand. Het bewustzijn kan lachen om die stemmetjes. Wanneer de gedachte in je opkomt “waar ben ik in hemelsnaam mee bezig”, dan spreekt je bewustzijn. Je bewustzijn is je ‘ware ik’. Alleen het bewustzijn kan de volheid van de Geest ervaren. Alleen het bewustzijn kan het zijn begrijpen, niet rationeel maar als een bewust wezen, gewoon om het simpele feit dat je bent wie je bent. Het bewustzijn is in wezen het zijn. ‘Zijn’ is de pure toestand van het element water. De kernbegrippen bij deze toestand zijn overgave, mededogen, vergeving, ‘verbonden zijn met al wat is’ en ‘de universele liefde welke geen beantwoording behoeft’. Om volledig te zijn moet je overgeven aan het Niets dat paradoxaal ook het Alles is. En dat is het probleem met je ‘ware ik’. Je kan er niet de vinger op leggen. Steeds speelt het bewustzijn verstoppertje. Vaak zijn het niet meer dan momenten waarin je het alomvattende in een flits volledig kan doorgronden, en een seconde later ben je er weer uit. Het bewustzijn is ongrijpbaar. Het is vormloos. Als water glipt het door je vingers weg. Het bewustzijn kan zich alleen manifesteren in het Nu. Alleen in het huidige moment verliest de vorm van de ziel zijn betekenis en is er contact mogelijk met de Geest. Als je wegloopt voor het huidige moment – omdat je ontevreden bent, bang bent, het geluk in de toekomst zoekt, de ellende van het huidige moment niet kan accepteren – dan sluit de Geest zich in je ziel. Je raakt afgesloten van je Bron en voelt niet meer de verbintenis. Christenen noemen deze verbintenis ‘Christus in jezelf’. Wanneer je dit etiket te letterlijk neemt - wanneer het geloof een mentale constructie krijgt – wordt de verbintenis verbroken. De Geest kan alleen tot uitdrukking komen in het Nu. Het Nu of de Tegenwoordigheid is de openbaring van het zijn. Je kan alleen zijn in het Nu. Het verleden is altijd een mentale herinnering en de toekomst is altijd een denkbeeld. Dat zoveel mensen op Aarde niet in het Nu kunnen leven, komt door dat trucje; de kloktijd gooit zand in onze ogen. We denken dat de kloktijd echt is, maar dat is een misleiding. Alleen de Tegenwoordigheid is echt. De kloktijd is de vorm van de ziel. Wanneer we in het verleden of de toekomst proberen te leven, dan leven we in de vormen van onze ziel. Dit zijn het ego en het pijnlichaam. Deze twee identiteiten geven houvast aan wie we denken te zijn.

Het ego vormt zich in je ziel wanneer je jezelf gaat identificeren met je stemmetjes in je hoofd. Wanneer je denkt dat je ‘ware ik’ je stemmetje is, dan ga je je identificeren met je gedachten en kom je in de macht van het ego. Het ego is het verstand dat zich nestelt in je ziel. Het ego beschouwt het Nu als een vijand. Het ego kan alleen existeren als je leeft in het verleden of in de toekomst. Het ego is steeds bezig met angstscenario’s voor de toekomst of leeft in de herinneringen van het verleden. Het verstand zit verstrikt in de illusie van de kloktijd en kan daarom het zijn nooit doorgronden en daarom begrijpt het ego niet dat je als bewustzijn bent verbonden met de Geest. Zonder dit besef wordt de dood het ergste wat je kan overkomen. De dood beschouwt het ego (identificatie met het verstand) als het absolute einde. Het wordt je vijand. Door het gebrek aan het besef van verbinding met de Bron voelt het ego zich in tegenstelling tot het bewustzijn juist afgesneden van het Universum. Het ego voelt zich alleen in een vijandige wereld. En daarom handelt het ego altijd in eigenbelang. Egoïsme. Het ego is je mentale overlevingsmechanisme. Omdat het ego het verstand tot zijn beschikking heeft, kan het mentale trucjes gebruiken. Anders dan de dierlijke wil, kan het ego gemeen of onethisch handelen. Het ego is je mentale drijfveer in jezelf die ervoor zorgt dat je wilt blijven leven. Het ego vreest de dood en heeft een batterij aan middelen om je in leven te houden. Het ultieme middel van het ego is de doodsangst. De dood is een overgang van het leven. Doodgaan is de overgave van je ziel aan de Geest. Het is het oplossen in de Bron. En de Bron is de lege ruimte en de eindeloze tijd; in feite dus het Niets en tegelijk het Alles. Het ego kan dit met het verstand niet begrijpen en durft dit niet te geloven en doet er alles aan om niet dood te gaan. Om zich staande te kunnen houden in de zweverige droomwereld bouwt het ego een mentale constructie over het zijn. Het ego bakent af wie je bent. Het zoekt naar een vorm. Dit gaat met de identificatie. Ten eerste identificeert het ego zich met het stemmetje in je hoofd en al heel snel identificeert het ego zich ook met het lichaam. Hiermee kan het zich handhaven in de vijandige natuur. De identificatie gaat met de symbolen uit de droomwereld. IJzersterke identificatiepatronen zijn het geslacht, seksuele geaardheid, het beroep, sociale status, bezittingen (waaronder het lichaam) en leeftijd. Met een identiteit kan het ego zich staande houden. Dit geeft zekerheden in de zielenwereld. De identiteit creëert afstand met andere identiteiten. Als je jezelf identificeert als man, dan is de vrouw een vreemdeling, het is misschien zelfs de vijand. Met de identiteiten is het ego constant in een machtsstrijd met de omgeving. De professor moet zich tegenover zijn studenten handhaven, de ondernemer moet de baas spelen over de arbeider, de christen staat tegenover de moslim enz. Typisch egogedrag is haantjesgedrag of discussies willen winnen. Het ego is nooit tevreden en wil altijd meer: meer geld, meer aanzien, meer aandacht, meer liefde ontvangen, meer zekerheden. Dit ‘rupsje nooit genoeg’ is in wezen bang voor de vijandige wereld en dit compenseert het ego met de drang naar altijd meer macht. Omdat veel mensen in de ban zijn van hun ego zag Friedrich Nietzsche dit als het wezen van de mensheid. Hij noemde dit ‘Der Wille zur Macht’. Het ego kan zich ook identificeren als een slachtoffer. Met de slachtofferrol probeert het ego andere mensen te manipuleren. Met die manipulatie krijgt een ego in de rol van het slachtoffer anderen in zijn macht. Heel veel ellende die mensen elkaar aandoen wordt veroorzaakt doordat ego’s de macht over andere mensen proberen uit te oefenen. Veel mensen zijn zich niet bewust dat het ego in wezen hun eigen duivel is.

Het broertje van het ego heet het pijnlichaam. Het ego is de manifestatie van de computer (lucht) in je ziel, het pijnlichaam is de manifestatie van het lichaam (aarde) in je ziel. Het aantal mensen op Aarde dat geen ego of pijnlichaam heeft is waarschijnlijk op een hand te tellen. Het pijnlichaam is de opslagkamer van de onverwerkte emoties. Emoties zijn gewaarwordingen van de ziel in het lichaam, maar wanneer het ego de macht heeft, worden die emoties verwrongen, onderdrukt of gekoppeld aan gedachten. Het pijnlichaam wordt bijna altijd gevormd in de kinderjaren. Als een kind wordt mishandeld, verwaarloosd, geen ruimte krijgt of liefde ontvangt met voorwaarden, dan is de kans groot dat zijn ego aan de emoties gedachten verbindt: Dat ik nu zo moet lijden is mijn of zijn schuld, ik heb dit verdiend, het is mijn straf, ik ben slecht, ik moet me schamen, ik ben niet goed genoeg, er is mij onrecht aangedaan, mijn moeder houdt niet van mij, ik zal wraak nemen, enzovoort. Deze koppeling van emoties met gedachten vormen het pijnlichaam. Dit gaat vaak onbewust. In een therapie kan dit worden blootgelegd. De jeugdtrauma’s nestelen zich heel diep in je ziel. Je pijnlichaam wil die emoties steeds vernieuwen door het opnieuw ervaren van de pijn. Het pijnlichaam is die valkuil in je leven waar je steeds weer inloopt. Het nut van het pijnlichaam is dat je je ermee kan identificeren. Het geeft houvast in je emoties. Het geeft antwoorden op de vraag wie je bent als voelend wezen. Waar het ego zich identificeert als bv. een man, de dokter, de vader, zo identificeert het pijnlichaam zich met de opgeslagen trauma’s. Het ego speelt een rol, het pijnlichaam wil in een eindeloze serie van herhalingen (met kleine variaties) steeds weer die krassen op je ziel herbeleven. De grootte van het pijnlichaam varieert per persoon. Groot lijden in de jeugd veroorzaakt vaak een groot of dicht pijnlichaam. Onbewust wordt het ‘gebrek aan liefde’, een verkrachting of verwaarlozing een bron van een identificatie. Mensen zullen zich niet gauw realiseren dat ze zich identificeren met hun pijn. Toch zeggen veel mensen dingen als “dat is mij overkomen en daarom ben ik zo” of “ik ben toen beschadigd geraakt”. Het is identificatie met je leed. Het geeft je houvast want juist deze pijnlijke emoties lijken zo echt ‘jij’ te zijn - het zijn jouw angsten, boosheid en verdriet - dat je deze emoties gaat beschouwen als een waar onderdeel van jezelf. Jij bent je pijn. Als je steeds moet huilen om een verlies, lijkt dat een onderdeel te zijn van wie je echt bent. Je zijn is dan de pijn die je voelt, of althans zo lijkt het. Waar het ego altijd uit is op meer macht, is het pijnlichaam uit op meer pijn. Pijn is voor het pijnlichaam de enige vorm om dingen echt te kunnen voelen, het is wie je bent, het is manifestatie van de hardheid van het element aarde in je ziel. De boeddhistische uitspraak “leven is lijden” refereert hiernaar. Het pijnlichaam kan een tijdje in een sluimerstand verkeren en kan plotsklaps worden geactiveerd als iets ermee resoneert. Dan komt het monster los en neemt het de controle over. Mensen kunnen zichzelf volledig verliezen als hun pijnlichaam de controle overneemt. Ze gaan dan zichzelf of anderen pijn doen. Het pijnlichaam is verantwoordelijk voor depressie, verslavingen, razernij, blinde liefde, agressie, drama etc. Een heel ‘dicht’ pijnlichaam kan leiden tot ondraaglijk lijden. Dit kan resulteren in zelfdestructie of juist het tegenovergestelde; de transformatie naar Verlichting. Het ego en het pijnlichaam kunnen worden verkleind door ze te herkennen en er bewust van te zijn dat het niet je ware zelf is.

Ten slotte heeft de ziel nog een vurige manifestatie. Vuur is een positief mannelijk element; dus de energetische manifestatie van de ziel is positief: het is aandacht. Aandacht is een van de aller-krachtigste vormen van energie. Zelfs negatieve aandacht zoals boosheid heeft positieve kanten. Een van de meest vernietigende dingen die een mens kan doen is het nalaten van aandacht: negeren. Negeren is dodelijk. En juist daarom is negeren de krachtigste manier om jouw ego en pijnlichaam niet te voeden. Ego’s en pijnlichamen reageren op elkaar met machtspelletjes en drama. Door dit te negeren verzwak je een ego of pijnlichaam bij een ander of bij jezelf. Met negeren los je het ego en de pijn op. Aandacht geeft voeding. Aandacht is de bron van het leven. Andere woorden voor aandacht zijn focus en intentie. Aandacht is je dierlijke wilskracht die zich manifesteert in je ziel. Aandacht creëert een concentratie in de Geest. Het is zeg maar een geestvernauwing. Door de aandacht gaan ruimte en tijd zich bundelen. Het resultaat is gebundelde ruimte en tijd. Als je bedenkt dat de oerknal begon vanuit een bundeling van de ruimte – de hele kosmos was samengebald in een ruimte ter grootte van een sinaasappel – kan je je voorstellen wat de kracht van aandacht is. Tijdens de oerknal kwam er een enorme hoeveelheid energie vrij. Dat is het resultaat van aandacht van de Schepper. Met aandacht zet je iets in gang; iets dat zich zal gaan manifesteren in de driedimensionale ruimte en de kloktijd. Alleen aandacht creëert een ordelijk energieveld. Aandacht is het wonder van de ziel. Dit is in een notendop de inhoud van de film en het boek The Secret. Richt positieve aandacht op een fles water, en het water krijgt een betere kwaliteit. Richt aandacht op dingen die je wilt - opdrachten, een relatie, een baan - en het komt op je pad. Een techniek voor aandacht is visualisatie. Gebruik hiervoor de beelden uit de droomwereld. Maar wees bijzonder bewust dat de aandacht niet vanuit je ego of je pijnlichaam wordt gevoed; want ook het ego en pijnlichaam kennen en gebruiken de kracht van aandacht, maar het resultaat daarvan is uiteindelijk altijd destructief. Het ego raakt nooit verzadigd in zijn wil om meer macht en het pijnlichaam krijgt met aandacht meer pijn. Alleen aandacht vanuit het bewustzijn is een creatieve kracht waarmee bijvoorbeeld een genezing in gang kan worden gezet. Het ego, pijnlichaam en aandacht zijn de manifestaties van het verstand, het lichaam en de levensenergie in het bewustzijn. Deze vormen noem ik de ziel. Het is wie je bent.

Natuurlijk moet alles met mate. Aandacht of focus is goed, maar een teveel is schadelijk. Wie zijn ziel volledig stort op aandacht raakt in een trance. Probeer altijd geaard te blijven in je lichaam. De ziel kan alleen in balans zijn als het in verbinding staat met zijn tegenpool en dat is het lichaam. De tegenpool van het vuur is lucht. Een teveel in het hoofd zitten kan het best worden gecompenseerd met lichamelijke beweging.

Ankerpunten van de openbaringen

De elementen openbaren zich als het dier, lichaam, de computer en ziel. Deze vier openbaringen hebben vier manifestaties in de elementen. Omgekeerd heeft elke openbaring een anker in een andere openbaringen. Hiermee zijn de vier openbaringen met elkaar verstrengeld.

Het dier in ons is op de eerste plaats de openbaring waarmee de wilskracht zich kan uitdrukken, maar daarnaast heeft het dier drie ankerpunten in de andere drie openbaringen. In het aardse ankerpunt komt de wilskracht tot uitdrukking in de lichamelijke reacties (opwinding, huilen, lachen etc.), in het mentale ankerpunt ontpopt de wilskracht zich als de intuïtie of als de mentale ruis en in het geestelijke ankerpunt kan de wilskracht met de aandacht ordelijke energievelden creëren. Het lichaam is op de eerste plaats de openbaring waarin we dingen kunnen ervaren en verder heeft het lichaam nog drie voelsprieten in de andere openbaringen. Het lichaam archiveert zijn zintuiglijke ervaringen in het geheugen en de pijnlijke emoties worden opgeslagen in het pijnlichaam. De fysieke energie structureert het lichaam in de conditie. De computer is de openbaring van het denken. De computer kan functioneren dankzij de randapparatuur in het lichaam, het dier en de ziel. Het lichaam zorgt voor de invoer van data: de zintuigen, het dier kan na een leerproces de data uitvoeren met de automatismen. Het ego bezielt de computer en geeft er leiding aan. De ziel is de openbaring van het zijn. Je bewustzijn heeft drie ankerpunten: de persoonlijkheid in het dier, je emoties in je lichaam en het stemmetje in je hoofd.

De vier tunnelvisies

De vier tunnelvisies van de mens komen voort uit een beperkte notie van de openbaringen van de vier elementen.

De vier openbaringen zijn vier kanten van het mens-zijn. Bij een evenwichtig mens zijn de vier openbaringen in redelijk gelijke mate aanwezig; het dier krijgt de ruimte om zich uit te leven, er wordt stilgestaan bij het luisteren naar het lichaam, het gezonde verstand wordt niet veronachtzaamd en is er de tijd voor de reflexie in de ziel. Er ontstaat een onbalans wanneer één openbaring wordt onderbelicht en men kan spreken van een ziekte wanneer één openbaring het leven overheerst. Als dit het geval is, raken we uit balans en komen we in een ‘toestand’ van een element.

De tunnelvisie van het vuur is de eendimensionale focus op energie. Een mens die alles door een ‘vuurbril’ bekijkt, leeft heel instinctief. Zijn levensmotto is “Pluk de dag”. Hij doet wat in hem opkomt en laat zich graag gaan in the flow. Er is veel focus op wat natuurlijk is. Dat betekent dat mannen hun baard laten staan en dat vrouwen geen make-up gebruiken. Een natuurlijk dierlijk principe is het recht van de sterkste. Dat is een gezond principe om de populatie gezond te houden, maar het is soms wel erg bruut. Het element aarde kan verstrikt raken in de realiteit. In de toestand van de aarde telt alleen de tastbare realiteit, de rest is flauwekul. Haptonomen zijn heel aardegericht. Ze beschouwen het mens-zijn in hoofdzaak als een voelend wezen. Ook de macrobiotiek benadert de mens vanuit het aardse perspectief: voedsel. Volgens macrobioten wordt je lichamelijke en geestelijke conditie bepaald door je eetpatronen. Alle wereldproblemen kunnen volgens de macrobioten worden opgelost als mensen hun eet- en leefstijl aanpassen. Deze hele aardse benadering van het leven is op zich gezond, maar het is wel vreugdeloos. De tunnelvisie van het element lucht is het geloof dat er niets anders is dan de elektrische en chemische processen in de hersenen. Alles wat je tot mens maakt, speelt zich af in de hersenen, daarbuiten is er niets. Het hele wezen van de mens is te begrijpen met de wetenschap. Als we ons verstand ten volle benutten kunnen we alle problemen oplossen onder voorwaarde dat we onze idealen koesteren. Wat we nog niet begrijpen, moet nog nader worden onderzocht. Een betere wereld ligt in het verschiet. De prijs voor deze ogenkleppen is dat in deze toestand nooit het mysterie van het leven kan worden begrepen. De dood, liefde, het leven, bewustzijn blijven altijd onoplosbare vraagstukken. Een watermens met een blikvernauwing legt de nadruk op het bewustzijn. Alles is bewustzijn en hiermee is alles een illusie. Alle problemen van de mensheid kunnen worden opgelost door bewuster te leven. Het gevaar van deze geestvernauwing is het verlies van het contact met de realiteit. Eckhart Tolle - de ‘goeroe’ van het bewustzijn – waarschuwt de mensen voor ‘zweverigheid’ door hen er op te wijzen dat je altijd met een deel van je bewustzijn in je lichaam moet zitten. Steeds moet je je lichaam blijven ervaren en zo blijf je geaard.

In de vier tunnelvisies staan de visies van vuur en water (de meest mannelijke en vrouwelijke elementen) redelijk dicht bij elkaar en de visies van aarde en lucht vullen elkaar ook aan. Wie gelooft dat alles bewustzijn is (water) kan nog wel accepteren dat er zoiets als levensenergie (vuur) bestaat en wie helemaal in de energie zit, heeft een notie van het begrip ziel. De persoon die alleen openstaat voor de tastbare realiteit, wil nog wel aannemen dat de wereld met het verstand rationeel te doorgronden is en de persoon die alleen maar ‘in zijn hoofd zit’ kan alleen maar de tastbare realiteit onderzoeken en begrijpen.

Mensen met een tunnelvisie compenseren hun beperking door zich te richten op de eerder beschreven ankerpunten. Zo zal de gehandicapte vuurmens het lichaam vooral kunnen ervaren in de lichamelijke reacties, het denken gaat heel intuïtief en de ziel vernauwt hij tot de focus. De gehandicapte aardemens beschouwt de energie als een lichamelijke conditie, het brein is vooral je opslagvat van herinneringen (geheugen) en je ziel is het kamertje met jouw leed (het pijnlichaam). De gehandicapte luchtmens ziet het lichaam als een hulpmiddel om informatie via de zintuigen binnen te krijgen en met automatismen (aangestuurd door de hersenen) kan je jezelf uiten in de wereld. De luchtmens identificeert zich volledig met zijn gedachten en daarom is de ziel beperkt tot het ego. De gehandicapte watermens probeert zich steeds heel bewust te zijn van het stemmetje in het hoofd, van de emoties in het lichaam en hoe hij dit allemaal als een persoonlijkheid uit in de wereld. De vier gehandicapte mensen kunnen met de compensaties in de ankerpunten in een werkbaar evenwicht komen waarmee de persoon zich kan handhaven in de wereld. Maar de Waarheid is het complete beeld. Je bent een levendig dier, een voelend lichaam, een denkende computer en een bewust wezen.

Jeroen Visbeek, mei 2012