DE VIJF ELEMENTEN

Volgens de traditionele Chinese filosofie veroorzaakt de Ki (levensenergie) alle veranderingen van de Tao (Universum). Ki manifesteert zich in twee tegengestelde waarden: yin en yang. Daarnaast maken de Chinezen gebruik van de vijf elementen als classificatie voor alle natuurlijke fenomenen en om veranderingen te duiden zoals het ritme van de seizoenen. De vijf elementen zijn: Hout, Vuur, Aarde, Metaal en Water.

De vijf elementen worden toegepast in de Feng shui, astrologie, traditionele Chinese geneeskunde, muziek, vechtsporten en militaire beslissingen. Ook worden de elementen geassocieerd met emoties, smaken, kleuren, organen en windrichtingen. Elk seizoen staat onder invloed van een element waarbij de Chinezen de nazomer als het vijfde (Aarde)seizoen beschouwen. In de Japanse filosofie worden Aarde, Water, Vuur, Wind en Leegte als de vijf elementen beschouwd.

De Chinese term voor de vijfelementenleer is Wu Xing. Wu betekent ‘vijf’ en Xing ‘bewegen’. Er is dus sprake van een proces met vijf fases. Hout wordt geassocieerd met actieve functies die in een fase van groei verkeren. Vuur geeft die activiteiten aan die een hoogtepunt bereiken en snel in kracht zullen afnemen of een rustperiode in gaan. Metaal staat voor de activiteiten die aflopen. Water geeft de activiteiten aan die de diepste rust hebben bereikt en binnenkort hun activiteiten een andere richting zullen geven. Aarde ten slotte geeft evenwicht en neutraliteit aan. In zekere zin fungeert Aarde als een buffer tussen de andere activiteiten.

Het getal vijf is opgebouwd uit een twee en drie (2+3=5). De twee staat voor een tegenstelling (zoals in het yin en yang) en de drie staat voor een beweging (zoals hierboven beschreven). De vijfelementenleer beschrijft processen met twee tegengestelde bewegingen: een cyclus van creatie en vernietiging. Dit veroorzaakt dynamiek.

De cyclus van creatie begint ijl en eindigt massief. Het eerste element in de cyclus van creatie is Hout. Het element Hout staat symbool voor planten welke schijnbaar uit het niets tot leven komen. Uit Hout volgt Vuur en het Vuur heeft een dichtere vorm waardoor we het kunnen zien. Wanneer Vuur dooft, verdicht het tot Aarde en de meest verdichte 'aarde' is Metaal. Het element Metaal staat voor harde vormen. Water is het laatste element en water kan metaal laten roesten en transformeert de structuur van metaal waardoor het oplost en weer beschikbaar kan komen voor Hout. De cyclus van creatie is een verdichtingsproces en deze wordt tegengewerkt door de cyclus van vernietiging.

Cyclus van creatie

• Hout voedt Vuur
• Vuur voedt Aarde (as)
• Aarde voedt Metaal (metaalerts)
• Metaal voedt Water
• Water voedt Hout

Cyclus van vernietiging

• Hout werkt Aarde tegen doordat boomwortels de aarde openbreken
• Metaal werkt Hout tegen doordat bijlen bomen vellen
• Vuur werkt Metaal tegen door het te smelten
• Water werkt Vuur tegen door het uit te doven
• Aarde werkt Water tegen door het in modder te veranderen

Hout

Het element Hout (groen) staat voor de lente. Hout staat als een kind open voor de wereld. Een Houtmens heeft een brede belangstelling en weet anderen tot samenwerking te brengen. Hout maakt graag plannen waar hij enthousiast aan begint maar slaagt er niet altijd in om zijn doelen te bereiken. Hout is gerelateerd aan de planeet Jupiter.

Positieve kanten: positief ingesteld, flexibel, meelevend, welwillend, sociaal, gezellig, zinnelijk, vruchtbaar, creatief
Negatieve kanten: kwaadheid, snel de moed verliezen bij tegenslag

Vuur

Het element Vuur (rood) staat voor de zomer. Vuur is extravert en wil graag de leiding nemen, is ambitieus en wil iets veranderen. Vuur is uit op macht en neemt veel risico's. Vuur kan anderen enthousiast voor iets maken maar trekt zich terug bij tegenslag en raakt dan teleurgesteld. Vuur is gerelateerd aan de planeet Mars.

Positieve kanten: passie, vreugde, hartstochtelijk, dynamisch, vitaal, enthousiast, stralend, doelgericht, besluitvaardig
Negatieve kanten: verblindend, vluchtig, neiging tot arrogantie, agressief, egoïsme, egocentrisch

Aarde

Het element Aarde (geel) staat in het centrum. Aarde wil een situatie beheersen en is vanuit de behoefte aan evenwicht liefdevol en zorgzaam. Een Aardemens is een harde werker en heeft vertrouwen in het leven. Aarde kan zich niet goed in anderen verplaatsen en vraagt zelf veel aandacht en erkenning. De behoefte aan stabiliteit kan soms leiden tot verstikking. Aarde is gerelateerd aan de planeet Saturnus.

Positieve kanten: zelfbewust, vertrouwen, eerlijk, vlijtig, stabiel, praktisch, betrouwbaar, zorgzaam, behoudend, gedisciplineerd, serieus, behoedzaam, redelijk
Negatieve kanten: tobben, koppig, starheid, verstikkend

Metaal

Het element Metaal (wit) staat voor de herfst. Metaal kan zich goed concentreren en zich ergens in vastbijten. Dat geeft Metaal een onbuigzame en resolute inborst. Een Metaaltype wil het beste en komt vaak op voor mensen die het minder goed hebben of minder goed bedeeld zijn. Het doel van Metaal is het aanbrengen van orde in de wereld. Metaal is onafhankelijkheid en heeft een eigen mening en standpunt wat kan leiden tot zwart-witgedachtes. Metaal is gerelateerd aan de planeet Venus.

Positieve kanten: doorzettingsvermogen, plichtsbesef, verantwoordelijkheidsgevoel, bereidheid tot risico's nemen, logisch denken, wijsheid, streven naar het beste, communicatief, sociaal
Negatieve kanten: neiging tot hardheid, droefheid, melancholisch, nostalgisch

Water

Het element Water (zwart) staat voor de winter. Water heeft een goed invoelend vermogen en weinig problemen met het verwoorden van gevoelens en emoties. Bij het Water staat het ervaren van de werkelijkheid voorop en daarom heeft Water een grote opmerkingsgave. Water wordt gedreven door gevoelens, idealen, dromen en brengt altijd de dingen in beweging. Het Water kan ook voor te veel illusies en te weinig realisme zorgen. Water is gerelateerd aan de planeet Mercurius.

Positieve kanten: flexibel, idealistisch, kalm, respectabel, gevoelig, vriendelijk, sympathiek, flexibel in de omgang, overdenkend
Negatieve kanten: prikkelbaar, je verliezen in illusies, niet reëel zijn, angsten

De dagcyclus

Volgens de klassieke Chinese tijdrekening is een etmaal verdeeld in 12 uren. Een uur in de Chinese tijdrekening komt dus overeen met 2 uur volgens onze klok. Onderstaand overzicht geeft aan welke dierentekens zijn gekoppeld aan de uren volgens de zonnetijd, dus gemeten op een zonnewijzer.

De maandcycli en seizoenen

Voor de verdeling van de maanden bestaan er de Chinese kalender twee indelingen:

1. In de traditionele indeling begint een nieuw jaar tussen 21 januari en 20 februari. Hierop is een ingewikkelde verdeling van de twaalf maanden (inclusief een 13de schrikkelmaand) gebaseerd.
2. De vereenvoudigde methode sluit beter aan bij 'onze' vaste indeling van de maanden. In de vereenvoudigde indeling begint een nieuw Chinees jaar altijd op 4 februari (het gemiddelde van 21 januari en 20 februari). De twaalf maanden zijn gelijk verdeeld over het jaar en beginnen tussen de 4de en achtste dag van de maand. De elementen van de dierentekens zijn gebaseerd op deze indeling.

De vereenvoudigde indeling wordt gebruikt voor de verdeling van de maanddieren.

De dierentekens zijn verbonden met de elementen van de seizoenen.
De lente heeft het element Hout en dus zijn de Houtdieren Tijger, Haas en Draak.
De zomer heeft het element Vuur en dus zijn de Vuurdieren Slang, Paard en Geit.
De herfst heeft het element Metaal en dus zijn de Metaaldieren Aap, Haan en Hond.
De winter heeft het element Water en dus zijn de Waterdieren Rat en Os en Varken.

Het element Aarde wordt soms verbonden met het vijfde seizoen van de nazomer, maar volgens de vereenvoudigde mehtode zijn er vier seizoenen en zijn er geen Aardedieren.

De jaarcycli

Voor de indeling van de jaren wordt in principe de traditionele methode gebruikt. Er zijn twee cycli:

1. Een cyclus van 60 jaar met 5 perioden van 12 jaar. Elke periode van 12 jaar staat onder invloed van een bepaald element. In 1924 en 1984 begon een nieuwe 60-jarige cyclus.
2. Een cyclus van 10 jaar met 5 perioden van 2 jaar. Elke periode van 2 jaar staat onder invloed van een bepaald element, waarbij in een even jaar het element zich manifesteert als Yang en in een oneven jaar zich manifesteert zal Yin.

De 12-jarige tijdperken zijn in de tabel met gekleurde randen weergegeven.