Er zijn voor de beschavingen verschillende indelingen te maken, net als bij de indeling van de continenten.

9. Sociale rollen

Voor de negen heb ik een typologie ontwikkeld welke is gebaseerd op de Chinese negen-sterren-ki astrologie. In China kwamen geleerden tot de conclusie dat de levensenergie vijf verschijningsvormen heeft in de elementen hout, vuur, aarde, metaal en water en dat de elementen hout, metaal en aarde een yin- en yangcomponent hebben en dat er nog een neutraal deel bestaat. Dit levert negen basiskarakters op welke met een karaktergetal worden aangegeven. De negen karakters worden geordend in het onderstaande Lou Shu-diagram. Dit diagram vormt het uitgangspunt voor de negen beschavingen.

De negen karaktergetallen in het Luo Shu-diagram staan in een zogenaamd magisch vierkant. In een magisch vierkant levert de som van de getallen in alle richtingen – horizontaal, verticaal en diagonaal – hetzelfde getal op: in het Luo Shu-diagram is dit het getal 15. Ieder getal vertegenwoordigt een basiskarakter. Hout 4 is bijvoorbeeld de expert. Het is eenvoudig om de negen basiskarakters te verbinden andere typologieën van de negen: met de eerste negen tarotkaarten, met de astrologische karakters van de planeten, met de negen types van de enneagrammen en met een politieke stroming. Hoewel er wel verschillen zijn tussen deze typologieën bestaan, lijkt uit de overeenkomsten dat de typologieën van de negen in wezen allen verwijzen naar negen universele typen.

Acht tegenovergestelde thema’s van samenlevingen:

• stad tegenover dorp
• links tegenover rechts
• arm tegenover rijk
• progressief tegenover conservatief

Om de typologie van de negen te kunnen toepassen op de samenleving, plaats ik in het Luo Shu-diagram de vier bovenstaande tegenstellingen. Dit levert acht sociale rollen op: de kosmopoliet (stad), fundamentalist (dorp), aanvoerder (links), adel (rechts), traditionele (conservatief), vrijbuiter (progressief), onderdrukte (arm) en de ondernemer (rijk). In het midden van het diagram komen alle tegenstellingen tot een evenwicht en de bijpassende neutrale negende rol is de middenklasse. De negen rollen verbind ik vervolgens met negen beschavingen.

De negen beschavingen met hun thema’s. Elke beschaving heeft relaties met de thema’s van de naastliggende beschavingen in het figuur.

De indeling van negen beschavingen met hun sociale rollen. Het concrete verschil tussen de indeling van de acht en de negen is dat de Westerse Wereld bij de negen wordt verdeeld in Europa en Nieuw Europa.

Elke sociale rol vertegenwoordigt een thema welke een relatie heeft met de naastliggende thema’s in het diagram. Zo heeft de kosmopoliet het thema ‘stad’ en dit thema heeft relaties met de naastliggende thema’s ‘links’ en ‘progressief’: de kosmopoliet is dus de links-progressieve stedeling. Het thema van de ondernemer is rijkdom en dit is gerelateerd aan de thema’s rechts en progressief: de ondernemers zijn rechts-progressief. De adel vertegenwoordigt het thema rechts en dit thema heeft een relatie met de thema’s ‘rijk’ en ‘dorp’; de aristocratie bestaat dus uit de rijke dorpelingen. De vrijbuiter is de progressieve rijke stedeling, de onderdrukte is arm, links en traditioneel, de fundamentalist is de traditionele rechtse dorpeling en de aanvoerder is de linkse stadsbewoner uit de onderklasse. De middenklasse is verbonden met alle thema’s maar dan wel op een gematigde manier. Het is eenvoudig om de thema’s met hun karakters en relaties te verbinden met beschavingen.

Europa is de aanvoerder van de wereld met de thema’s links, arm en stad. De onderdrukte Europeaan kon met steun van het christendom en het socialisme zich emanciperen. De Europeanen hebben zich bevrijd uit de onderdrukking en de armoede en nu proberen zij dit in de rol van de aanvoerder ook voor de wereld te realiseren.

Nieuw Europa is de beschaving van de Angelsaksische wereld (Noord-Amerika, Zuid-Afrika, Australië en Nieuw-Zeeland) plus Argentinië, Chili en Uruguay. Nieuw Europa heeft de rol van de ondernemer. In het schema is er een groot verschil tussen de thema’s van Europa (links, arm, stad) en Nieuw Europa (rechts, rijk, progressief). In de landen van Nieuw Europa is er minder aandacht voor de zwakkeren en juist meer ruimte voor het rechtse ondernemerschap. Dankzij de rechts-progressieve instelling is de innovatiekracht van de ondernemers in Nieuw Europa groot en dit gaat ten koste van de onderklasse.

Latijns-Amerika heeft de rol van de kosmopoliet. Het thema van de kosmopoliet is de stad. In Latijns-Amerika begon de verstedelijk natuurlijk later dan in Europa, maar nu is Latijns-Amerika de meest verstedelijkte beschaving. Venezuela, Argentinië, Chili en Uruguay hebben een lange traditie in de stadsontwikkeling en tegenwoordig woont 80 procent van de bevolking van deze landen in stedelijke gebieden. In heel Latijns-Amerika woont driekwart van de mensen in een stedelijk gebied en dit cijfer is vergelijkbaar met dat van Europa. De gerelateerde thema’s van de kosmopoliet zijn links en progressief. Het is dan ook opvallend dat deze landen – met vallen en opstaan - zich ontwikkelen tot moderne democratische rechtsstaten met aandacht voor de onderklasse.

Tegenover de kosmopoliet staat de fundamentalist. De bijbehorende beschaving is de islamitische wereld. De fundamentalist kan worden gekenschetst als dorps, conservatief en rechts en deze thema’s uiten zich in de stammen, de sharia, het gebrek aan democratie en een afkeer tegen de moderniteit.

Naast de fundamentalist staat in het diagram de sociale rol van de traditionele. Zowel de fundamentalist als de traditionele zijn dorps en conservatief, maar waar de fundamentalist makkelijk ingang vindt bij de adel, hoort de traditionele bij het kamp van de onderdrukte. De beschaving van de traditionele is Indië. De urbanisatiegraad in India is nog laag, de armoede is groot en het denken in kasten onderdrukt de onderklasse.

Zwart Afrika is de beschaving met de sociale rol van de onderdrukte. Het thema van deze beschaving is armoede en hiermee staat het tegenover de rijkdom van Nieuw Europa. Hoewel in Zwart Afrika de urbanisatiegraad (nog) laag is, hoort het thema dorp niet specifiek bij dit continent. In het diagram staat Zwart Afrika naast Europa en India en dit betekent dat het linkse Europa de hulpverlener is van Afrika en dat de zwarten hun heil zoeken in Europa en dat de Indiërs en negers makkelijk relaties kunnen aangaan op basis van het thema ‘traditioneel’. De Indiërs die in het zuidoosten van Afrika wonen, kunnen vaak in harmonie samenleven met de oorspronkelijke bevolking. Ook in Suriname kunnen de Hindoestanen en de zwarte bevolking goed met elkaar leven.

De grote onderdrukker van de wereld is Rusland. De Russen hebben de rol van de ‘adel’ en hun thema is ‘rechts’. Hiermee staan de Russen tegenover het linkse Europa. De adel heeft een relatie met de thema’s rijkdom en dorp. De adel is de rijke dorpeling en het thema van de rijkdom delen de Russen met Nieuw Europa – de elite van Rusland zijn net zulke grote kapitalisten als de miljonairs van Amerika – en het thema ‘dorp’ delen de Russen met de islamitische wereld; ook de Russen zijn fundamentalistisch in hun geloof.

De vrijbuiter van de wereld is Zuidoost-Azië. Het thema van de vrijbuiter is ‘progressief’ en dit staat tegenover het conservatisme van Indië. De landen van Zuidoost-Azië nemen makkelijk aspecten van de cultuur van andere beschavingen over. Zo zijn de Filippijnen katholiek en georiënteerd op Amerika, zijn Indonesië en Maleisië islamitisch en zijn Birma en Vietnam georiënteerd op China. Zuidoost-Azië deelt zijn thema’s met de ondernemers van Nieuw Europa (rijkdom) en de kosmopoliet van Latijns-Amerika (stad). Australië en Nieuw-Zeeland behoren ook (half) bij de beschaving van Zuidoost-Azië en hiermee heeft deze beschaving een relatie met Nieuw Europa.

Tot slot is Oost-Azië de beschaving van de middenklasse. China, Japan, Korea en Taiwan hebben een relatie met alle thema’s en deze landen zoeken de gulden middenweg.

Jeroen Visbeek, december 2015